11. Dni Pamięci Ofiar Gestapo – Kraków, 8–12 września 2017

W  2007 roku Muzeum Historyczne Miasta Krakowa zainicjowało coroczne obchody Dnia Pamięci Ofiar Gestapo, pragnąc zachować w pamięci krakowian i małopolan tragiczną historię domu przy ul. Pomorskiej 2. Dzień ten jest obchodzony we wrześniu w związku z rocznicą przejęcia przez niemieckie formacje policyjne Domu Śląskiego (13 września 1939).

Tegoroczne obchody mają dwóch patronów: Tadeusza Paziuka i Zbigniewa Kluskę.

Tadeusz Paziuk (1894-1944) W czasie I wojny światowej służył w armii austro – węgierskiej, po wojnie natomiast w żandarmerii Wojska Polskiego. Od 1 grudnia 1919 roku służył w policji. W 1925 r. był nadkomisarzem, referentem administracyjnym i zastępcą (od 9.12.1924 r.) komendanta okręgu XIV, Policji Państwowej Województwa Poleskiego. W Policji Państwowej służył do maja 1926 r. W latach 1927-1931 pracował w Poselstwie Rzeczypospolitej Polskiej w Rio de Janeiro. W latach 1933- 1939 był komornikiem Sądu Grodzkiego min. w Niemirowie, w Chodorowie oraz w Tarnopolu. W czasie II wojny światowej przeniósł się do Krakowa i mieszkał przy ul. Siemiradzkiego 6. W 1943 r. został aresztowany przez Gestapo za pomoc udzielaną Żydom i uwieziony w więzieniu na Montelupich, gdzie przebywał do stycznia 1944 roku. Zamordowany, figuruje na tzw. afiszu śmierci z 29.01.1944 r., pod numerem 36: „Komornik sądowy Tadeusz Paziuk z Krakowa za przychylność okazaną Żydówce przez udzielenie schronienia”.

Zbigniew Kluska (1918-1944) Urodził się w Krakowie. Od roku 1937 był studentem wydziału lekarskiego Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Od grudnia 1940 r. był żołnierzem ZWZ (Związek Walki Zbrojnej - AK (Armia Krajowa). W wyniku donosu został aresztowany przez Gestapo 15 grudnia 1943 r. podczas dyżuru w szpitalu przy ul. Kopernika 17 w Krakowie. Po bestialskich przesłuchaniach w budynku Gestapo przy ul. Pomorskiej 2 został osadzony w więzieniu Montelupich i oskarżony o rozprowadzanie pism wywrotowych i wiedzy o nielegalnym posiadaniu broni a nie powiadomieniu o tym władzy. Został przez sąd doraźny przy Kommandeur der Sicherheitspolizei und des SD für den Distrikt Krakau skazany na karę śmierci w dniu 29.01.1944 r. i rozstrzelany w marcu 1944 r.

W dniu 8 września 2017 roku obchody rozpoczęła msza święta w kościele św. Szczepana, po której odbył się uroczysty apel ku czci ofiar gestapo i złożenie kwiatów przy tablicy pamiątkowej z udziałem żołnierzy Wojska Polskiego, oraz I blok konferencji „Dlaczego warto wracać do bolesnej przeszłości?”.