W ramach „Spotkań ze źródłem archiwalnym” 5 lipca (środa) 2017 r. odbyła się IV edycja konferencji popularno-naukowej pt. „Społeczność żydowska w Małopolsce”. Organizatorami przedsięwzięcia był Instytut Historii Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach oraz Archiwum Państwowe w Kielcach.

W ramach „Spotkań ze źródłem archiwalnym” 5 lipca (środa) 2017 r. odbyła się IV edycja konferencji popularno-naukowej pt. „Społeczność żydowska w Małopolsce”. Organizatorami przedsięwzięcia był Instytut Historii Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach oraz Archiwum Państwowe w Kielcach.

 Ewa Kołomańska Kierownik Sekcji Historycznej Muzeum Wsi Kieleckiej , przedstawiła  prezentację na temat Księży diecezjalnych ratujących Żydów na Kielecczyźnie (1939-1945). Polscy hierarchowie kościelni usiłowali wpłynąć na postawę papieża Piusa XII w kwestii żydowskiej. Takie działania podejmował abp Adam Sapieha, który w sposób niezwykle odważny dopominał się, aby Watykan zajął oficjalne stanowisko w sprawie trwającej na ziemiach polskich rzezi Żydów. Naciski Sapiehy na papieża spowodowały, że Pius XII w 1942 r. w orędziu na Boże Narodzenie nazywał oprawcami tych, którzy zdecydowali się na mordowanie ludzi tylko ze względu na ich rasę, narodowość i wyznanie. Słowa te, w tamtym czasie i w tamtych warunkach politycznych, oznaczały jednoznaczne potępienie żydowskiej zagłady.  W okresie okupacji Kościół katolicki w szerokim zakresie przejął opiekę społeczną. Dzięki temu, w ramach Caritas działały kuchnie dla ubogich, sekcja wywiadu środowiskowego, pomocy doraźnej, opieki nad najuboższymi, opieki nad więźniami, opieki nad dziećmi: sierotami i włóczęgami. Z tej doraźnej opieki korzystali nie tylko chrześcijanie, ale także Żydzi. Ważną rolę w ratowaniu społeczności żydowskiej odegrali księża katoliccy, którzy m.in. wystawiali chrześcijańskie metryki urodzenia i uczyli podstawowych zasad wiary katolickiej. Posiadanie takiego aktu umożliwiało wyrobienie tzw. aryjskich papierów i ukrycia swego pochodzenia.  Pochodzący z Ksan, ks. Jan Widłak proboszcz i dziekan w Miechowie, wspólnie z organistą Franciszkiem Grzebieluchem , wystawiał fikcyjne metryki chrztu. W probostwie księdza Widłaka wystawiono ich ponad 400. Podobnie czynił ks. Mieczysław Połoska z Białogonu , ks. Stanisław Ryńca z Wojciechowa i wielu innych. Niektórzy, jak ks. Szczepan Sobalkowski ukrywali na plebaniach i w kościołach rodziny żydowskie . Ksiądz Tadeusz Biela święcenia kapłańskie przyjął w Seminarium Duchownym w Sandomierzu w 1941 r. z rąk ks. bp. Jana Lorka. Podczas II wojny światowej był kapelanem grup partyzanckich Armii Krajowej i Batalionów Chłopskich na Kielecczyźnie. Przeniesiony na Wołyń w dalszym ciągu niósł pomoc Żydom. Tylko trzech księży z Kielecczyzny otrzymało tytuł Sprawiedliwego Wśród Narodów Świata.

Została także otwarta  wystawa: „Zła się nie ulęknę... Polacy pomagający Żydom na Kielecczyźnie w latach II wojny światowej” – autorstwa Ewy Kołomańskiej  (Mauzoleum Martyrologii Wsi Polskich w Michniowie), opracowanie plastyczne: Grzegorz Chorążek (Muzeum Wsi Kieleckiej),  która będzie prezentowana w siedzibie Archiwum Państwowego w Kielcach do 4 sierpnia 2017 roku.

1. Ksiądz Szczepan Sobalkowski, kanonik honorowy, a w 1942 r.
kanonik gremialny katedry kieleckiej
(ze zbiorów Archiwum Diecezjalnego w Kielcach)

 

2.Ksiądz Mieczysław Połoska .W 1939 r. bp Kaczmarek powierzył ks. Połosce nadzór nad kieleckim „Caritasem".W 1940 r. został proboszczem w Białogonie. Prowadził przy parafii kuchnię wydającą 150 obiadów dziennie. Wystawiał metryki chrztu Żydom, którzy uciekli z getta kieleckiego i znajdowali schronienie u mieszkańców Białogonu.
(ze zbiorów Archiwum Diecezjalnego w Kielcach)