Obiekty QR

EN / PL

Chałupa ze Świątnik (gm. Obrazów) została zbudowana w 1758 r. Pod jednym dachem znajdują się pomieszczenia mieszkalne i stajnia dla koni. Budynek szerokofrontowy, półtoratraktowy, o układzie pomieszczeń: komora - sień (z kuchenką)- izba - stajnia. Ściany chałupy zbudowano w konstrukcji zrębowej, a ściany stajni w konstrukcji „sumikowo-łątkowej”. Pomieszczenia nakryto czterospadowym dachem krytym słomą. Najciekawszym elementem zabytkowym w chałupie jest archaiczny komin „sztagowy”. Jego konstrukcję stanowią cztery zbiegające się ku górze żerdzie (tzw. „sztagi”), stojące bezpośrednio na gruncie. Żerdki pomiędzy „sztagami” opleciono słomianymi warkoczami i szczelnie wylepiono gliną, dla ochrony przed ogniem. W podstawie komina urządzona jest dodatkowa mała kuchenka z trzonem, blachami i przewodem dymnym otwartym do wnętrza komina. Przewód ten wykonano z ustawionych na sobie garnków, pozbawionych dna. Wieś Świątniki, z której pochodzi budynek mieszkalny, słynęła w XIX wieku z tkaczy (mężczyzn) zwanych „niciarzami”, tkającymi na krosnach płótno lniane.

EN / PL

Okół z Kaliny Małej (gm. Miechów) reprezentuje typ zagrody zamkniętej spotykanej między innymi na terenach południowej Kielecczyzny oraz w miechowskiem.
W jej skład wchodzą: chałupa, stajnia, obora, chlew, chlewik i obszerna wozownia. Całość stanowi zespół zabudowań mieszkalnych i gospodarczych pochodzących z połowy XIX wieku. Chałupa wchodząca w skład zagrody wybudowana została w 1852 r. Budynek mieszkalny o ścianach z belek sosnowych, posadowiono na wysokiej podmurówce z kamienia polnego, spojonego gliną. W środku zachowano przebudowy obrazujące przemiany układu wnętrz mieszkalnych z wydzieloną z izby kuchnią. Czterospadowy dach chałupy pokryto „na gładko" słomą układaną na narożach w charakterystyczne „schodki”. W bryle dachu zauważyć można archaiczny otwór „dymnika” - pozostałość po historycznych chałupach kurnych. W zagrodzie okólnej z Kaliny Małej odtworzone zostały warunki życia zamożnej rodziny chłopskiej z lat 30. XX wieku. Właściciele gospodarstwa oprócz uprawy roli trudnili się dodatkowo powroźnictwem i sezonowym tłoczeniem oleju, o czym świadczy zestaw narzędzi do kręcenia powrozów przechowywany w komorze oraz mała, domowa prasa olejarska, stojąca w sieni obok letniej kuchenki.

EN / PL

Chałupa z Chrobrza (gm. Złota), wsi leżącej na Ponidziu, zbudowana została w 1858 r. Mały półtoratraktowy dom, posiada wnętrza w układzie: sień (z małą izbą) - izba - komora. Ściany budynku wykonano w konstrukcji „sumikowo-łątkowej”. Chałupę kryje czterospadowy dach, poszyty słomą. Drzwi w komorze i sieni osadzono na prymitywnym „kołowrocie”, zaopatrzono od wewnątrz w drewniane zapory. W izbie małej umiejscowiona została „letnia kuchenka”. Urządzenia ogniowe w izbie, składają się z pieca z nalepą i okapem oraz pieca chlebowego. Piec z nalepą przeznaczony był do gotowania na otwartym ogniu. Typowe wyposażenie wnętrza, odtwarza warunki życia wielopokoleniowej, ubogiej rodziny wiejskiej z 2 połowy XIX wieku. We wszystkich pomieszczeniach znajdują się „polepy” wykonane z gliny wymieszanej z sieczką i otrębami.

EN / PL

Stodoła z Brzuchani (gm. Miechów) wchodzi w skład zabudowań zagrody z Rokitna. Drewniany budynek gospodarczy o dwóch dużych "zapolach" i "boisku", wzniesiono w 1860 r., na podmurówce z kamienia polnego. Stodołę na planie sześcioboku zbudował anonimowy cieśla, stosując rzadko spotykaną „sochową” konstrukcję sześciospadowego dachu krytego słomą „na gładko”. Nad wrotami znajduje się ciekawy konstrukcyjnie, wyraźnie zarysowany okap. Uwagę zwraca konstrukcja ścian z grubych połowizn sosnowych.

EN / PL

Chałupa z Kobylnik (gm. Wiślica) zbudowana została w I połowie XIX w. Drewniany, jednotraktowy budynek zrębowy, nakrywa czterospadowy dach kryty słomą. Pierwotnie dębowa podwalina budowli umieszczona była nie na podmurówce, lecz na dużych polnych kamieniach ułożonych na ziemi. Wnętrze budynku o programie komora – izba - sień - komora. Ściany wykonano z połowizn. Okna chałupy dwuskrzydłowe, drzwi spągowe. Strop belkowy z desek. W izbie piec kuchenny z kamienia z kapą, piecem chlebowym i ogrzewaczem. Ekspozycja urządzona we wnętrzu chałupy przedstawia fragment obrzędu weselnego związanego z „oczepinami”. Było to symboliczne przejście dziewczyny ze stanu panieńskiego do małżeńskiego – sadzano młodą na odwróconej dzieży, zdejmowano wianek z głowy i zakładano chustę, ścinając jednocześnie warkocz. Niekiedy podczas tego obrzędu drużbowie zbierali datki dla młodych. Wyposażenie izby, w której eksponowany jest fragment wesela pochodzi z 20-lecia międzywojennego.

EN / PL

Gromadzka, kieratowa studnia z Gór Pińczowskich, (gm. Michałów), została zbudowana około 1850 r. Z zapisów archiwalnych wiadomo, że w późniejszym okresie, w okolicznych wsiach powstały jeszcze trzy podobne studnie. Wieś Góry położona jest na grzbiecie skalnym utrudniającym tradycyjne czerpanie wody, dlatego też powstała studnia, stanowiąca wspólną własność całej wsi; była użytkowana aż do 1978 r.
Obiekt składa się z trzech podstawowych elementów: z wykładanej kamieniem studni głębinowej, kieratu obracanego przez dwa konie oraz budynku osłaniającego studnię. Budynek osłaniający studnię i kierat tworzą dwa połączone, odmienne architektonicznie elementy: czworokątna obudowa studni głębinowej oraz ośmioboczna budowla (maneż), chroniąca mechanizm napędowo-transmisyjny. Całość nakryta jest wspólnym dachem gontowym. Obiekt o szkieletowej konstrukcji ścian, oszalowaną szerokimi deskami. Wodę ze studni czerpano trzy razy dziennie. Studnia kieratowa jest jednym z najciekawszych i najcenniejszych zabytków tradycyjnego budownictwa wiejskiego w Parku Etnograficznym w Tokarni.

EN / PL

Chałupa z Bronkowic (gm. Pawłów) została wzniesiona pod koniec XVIII w. Budynek zbudowano z okrąglaków, węgłowanych na nakładkę jednostronną. Dach czterospadowy, poszyty został słomą, a na kalenicy ułożono jeden szar gontów. Wewnątrz znajduje się następujący rozkład wnętrz: sień - izba - komora. W sieni znajdują się drzwi zawieszone na „kołowrocie” a także piec ogrzewczy opalany z sieni. W izbie ulokowano piec z kamienną nalepą przeznaczony do gotowania na otwartym ogniu, nad nim znajduje się kapa o archaicznej konstrukcji słomianej, polepianej gliną oraz piec chlebowy. Żeliwne garnki umieszczano na „dynarku” - kutym trójnogu; ustawianym nad otwartym ogniem. W chacie prezentowana jest ekspozycja, ukazująca wnętrze zamieszkiwane przez wiejską zielarkę, stąd w sieni i izbie zawieszono wiązki suszących się ziół różnych gatunków.

EN / PL

Chałupę wzniesiono prawdopodobnie około 1840 r. Budynek jest jednotraktowy, szerokofrontowy, z przelotową sienią umieszczoną w osi budynku. Posiada ściany wykonane z belek jodłowych w konstrukcji węgłowej. We wnętrzu zachował się pierwotny rozkład pomieszczeń, składający się z sieni - izby - komory. Drzwi w chałupie, zawieszono na drewnianych archaicznych „kołowrotach”, zamiast na kowalskich zawiasach. Unikalne drzwi na kołowrocie, w liczbie czterech sztuk, stanowią autentyczne elementy architektoniczne zachowane i przeniesione wraz z obiektem. Wyjątkiem są późniejsze drzwi do izby. Obiekt zamieszkiwano i użytkowano, aż do momentu wykupienia chałupy, który nastąpił w 1999 roku. Obecnie w chałupie prezentowana jest wystawa pszczelarska.

EN / PL

Budynek wybudowano w 1870 r. Drewniany dom mieszkalny pochodzący Zwoli Szczygiełkowej (gm. Bodzentyn), stał w oddaleniu około 150 metrów od wiejskiej drogi. Towarzyszyły mu zabudowania gospodarcze, w skład których wchodziły: obora, szopa i stodoła. Ściany budynku wykonano z ciosanych belek jodłowych, uszczelnianych mchem i gliną, węgłowanych na "jaskółczy ogon". W pomieszczeniach mieszkalnych, powałę z desek przybito do belek stropowych, ocieplając od strony strychu masą z gliny i sieczki. Chałupę o rozkładzie wnętrz: sień - izba duża – izba mała - komora, przykrywa dach czterospadowy, poszyty „strzechą”. W izbie dużej i małej, a także w sieni znajdują się podłogi z desek. W izbie trzon kuchenny z kapą piecem chlebowym i ogrzewaczem. W alkierzu trzon kuchenny bez kapy. W sieni komin z wnęką. W okresie międzywojennym w chałupie wynajętej przez właściciela mieściła się czteroklasowa Szkoła Powszechna, dlatego też obecnie urządzono w niej wnętrza datowane na lata 30. XX wieku z izbą szkolną i mieszkaniem nauczycielki.

Chałupa datowana na 1789 r., została według tradycji wystawiona przez dwór dla rzemieślnika trudniącego się łupaniem gontów. Obiekt należy do najstarszych XVIII-wiecznych zabytków architektury wiejskiej, zachowanych na Kielecczyźnie. Wąskofrontowy, drewniany budynek mieszkalny o programie: sień - izba - komora, posiada czterospadowy dach kryty gontem. W sieni znajduje się komin z wnęką, w izbie natomiast kuchnia z blachami, piecem ogrzewczym i chlebowym. Na tragarzu zachował się napis fundacyjny o treści: „AD 1789 IHS Die 14 Juli”. Bogate wyposażenie izby mieszkalnej jest charakterystyczne dla zamożnej rodziny z połowy XIX wieku. W sieni zaprezentowano warsztat rzemieślnika wyrabiającego gonty („gonciarza”) z kompletem narzędzi (kobylice, siekiery, ośniki), a także półprodukty ilustrujące różne etapy produkcji. Na uwagę zasługuje okno wziernikowe w sieni wycięte w obrotowej belce zrębu. W skład zagrody wchodzą dodatkowo: zrębowa, kryta strzechą obórka z Brzezin (1916 r.) oraz stodoła z Radkowic, pochodząca z drugiej połowy XIX w.; wzniesiona w konstrukcji węgłowej, kryta czterospadowym słomianym dachem.